[Trích] Con nhân mã ở trong vườn - Moacyr Scliar (02)

Thật là một trải nghiệm khủng khiếp, chuyến đi tới Ma-rốc ấy.

Chúng tôi hiển nhiên không thể đi máy bay, hay thậm chí là đi tàu khách. Dona Cotinha phải đi tới Rio Grande nói chuyện với một người họ hàng xa là thuyền trưởng tàu chở hàng. Người này, một tay đi biển già, chẳng mấy tin câu chuyện của bà và cho rằng đó là một trò đùa. Dina Cotinha liền cho ông ta xem tấm hình chụp chúng tôi (mà tôi phải miễn cưỡng đứng vào để chụp) để đặc biệt thuyết phục ông. Hết sức ấn tượng, ông chấp thuận đưa chúng tôi theo, với điều kiện chúng tôi phải trốn trong khoang tàu – ông sẽ cho dựng một phòng đặc biệt tại đó – và không được ra ngoài. Dona Cotinha trả tiền cho ông – rất nhiều tiền – và ông cắt đặt cho chúng tôi mấy tấm chăn lông, nệm mút cao su, mấy cái quạt, một tủ lạnh và một cầu tiêu hoá học. Ngay cả khi ấy, phòng ngủ của chúng tôi còn xa mới được gọi là tử tế. Song chúng tôi chỉ muốn tới được Ma-rốc càng sớm càng tốt, bởi chăng vị bác sĩ phẫu thuật đã chuẩn bị đón chúng tôi rồi. Chúng tôi đã sắp xếp mọi thứ với ông qua thư từ trước.

Trước nhất, chúng tôi cần tới được Rio Grande, cách chỗ chúng tôi hơn ba trăm cây số. Dona Cotinha thuê một xe tải chuyên vận chuyển động vật mà người quản đốc sẽ lái xe. Nhằm tránh cho chúng tôi bị để ý, cỗ xe tải cũng sẽ chở theo đàn ngựa từng thuộc về Zeca Fagundes. Như thế ta cũng tống cổ được chúng đi luôn, Dona Cothinha bảo vậy, bà vốn căm ghét những con thú tội nghiệp ấy. Tất cả sẽ được tiến hành trong đêm.

Chúng tôi chào từ biệt Dona Cotinha; bà rất xúc động còn Tita thì oà khóc. Chúng tôi leo vào thùng xe, nơi bầy ngựa đã được cho lên trước. Người quản đốc nổ máy và rồi chúng tôi lên đường.

Chúng tôi rất căng thẳng. Đó là lần đầu tiên Tita rời khỏi trang trại, song lại chẳng phải đi dã ngoại gì nên nàng chẳng chút nào vui thú. Kì thực nàng đã gần như hoảng loạn và phải rất nỗ lực để giữ tự chủ. Ánh đèn pha từ những xe cộ xung quanh rọi vào qua những khe rào thùng xe hắt lên gương mặt nhợt nhạt và cặp mắt mở lớn của nàng.

Bầy ngựa cứ im lặng. Tôi đã lo sợ rằng bầy vật có thể phát cuồng lên chạy loạn khắp phía, cố gắng dẫm đạp chúng tôi. Nỗi sợ của tôi cũng là có lí do; một con trong bầy là Sultan, một con khác mà tôi trông rất giống như Pasha – già hơn song vẫn còn cường tráng. Sultan và Pasha, một cặp đôi đáng gờm; liệu chúng tôi có đấu lại được chúng không? Chúng và cả bầy ngựa này? Không thể nào. Có điều may rằng bầy thú vẫn cứ bình thản lặng yên.

Chúng tôi tới được Rio Grande vào lúc tờ mờ sáng và được chuyển lậu lên con tàu hàng. Chỉ có thuyền trưởng, thuyền phó và một viên thuỷ thủ được giao việc chăm lo cho chúng tôi là được biết về sự hiện diện của chúng tôi. Ngay khi chúng tôi yên vị, con tàu liền nhổ neo và ra khơi.

Chuyến tàu mới thật kinh hãi. Cái nóng ná thở, khoang tàu hôi thối; mặt biển thì cứ không ngừng chao đảo. Tita bị say sóng ngay khi con tàu vừa rời cảng. Nàng thường gặp ác mộng về những con thuỷ quái cứ quất mình vào thân tàu. Tôi không ngủ mà thức đánh đuổi đàn chuột cứ chực gặm đuôi chúng tôi. Ấy là một trận chiến không cân sức; chúng quá đông và lại còn nhanh nhẹn, táo tợn và xảo quyệt sau hàng thập kỉ sống sót trên biển. Chúng cứ nhoay nhoáy chạy quanh khoang tàu, leo lên mấy dải dây thừng rủ xuống từ trên dàn rầm thép, rồi nhảy xuống người chúng tôi mỗi khi chúng tôi thiếp đi hay xao lãng đôi chút cảnh giác. Bộ vó tôi hầu như bất lực trước chúng; song trong những lần hiếm hoi mà tôi xoay sở nghiến được một con nào dưới chân là tôi lại nghe dâng trào tự đắc: Đi toong nhé, thứ chết dẫm!

Tôi cố gắng giữ tinh thần cho Tita. Chúng mình sẽ lại đi chuyến này, tôi nói với nàng, nhưng là ngồi trên máy bay. Hoặc là trong một toa xe lửa sang trọng hạng nhất, có cả bể bơi và đủ thứ hết. Nàng sẽ mỉm cười yếu ớt: Bể bơi ấy hả Guedali? Nhân mã trong bể bơi à? Sớm thôi chúng mình sẽ không còn là nhân mã nữa, tôi lại nói, gắng gỏi tin tưởng lời chính mình.

Sau cùng chúng tôi cũng tới nơi. Từ ô cửa sổ tròn chúng tôi đã thấy được đường bờ biển châu Phi: một thành phố với những nếp nhà trắng sáng lên dưới nắng. Điều gì đang chờ đợi chúng tôi ở đó đây?

Khi đêm xuống chúng tôi lên bờ. Trợ lí của vị bác sĩ kia đón chúng tôi, một người đàn ông cao lớn khoác áo chùng dài. Ông ta dẫn chúng tôi tới một xe tải đen niêm kín, nhìn giống xe tang đến khó chịu. Thế này để không ai nghi ngờ, người đàn ông nói bằng tiếng Tây Ban Nha rất tệ. Ông cho chúng tôi vào qua cửa sau xe. Cặp cửa sắt đóng lại cái rầm và cỗ xe lao đi hết tốc lực. Tita ôm quàng lấy cổ tôi. Nửa giờ sau chúng tôi đã tới phòng mạch, toạ lạc đằng ngoại ô thành phố: một cụm những toà nhà trắng có tường cao bao quanh và bảo vệ có vũ trang canh gác.

Tay bác sĩ người Ma-rốc không khơi gợi được mấy niềm tin: ông ta là một người da nâu nhỏ thó khó đoán tuổi và mặc trang phục kiểu cọ, tóc chải ngược về sau rất tỉ mẩn. Ông ta đeo kính đen, móng tay cắt tỉa điệu đàng và mang một nụ cười mỉa mai phảng phết trên cặp môi dày. Ông ta nói tiếng Tây Ban Nha và tiếng Pháp. Chào mừng đến với bệnh viện của tôi, ông ta nói, hào hứng ngắm nghía chúng tôi. Đúng như tôi hình dung, ông nói thêm, các bạn đúng như tôi đã nghĩ… một ca rất rất thú vị.

Khi ấy đã muộn và chúng tôi đều mệt lử rồi, song ông ta vẫn nhất quyết thăm khám chúng tôi: Về đêm tôi làm việc tốt hơn, ông ta giải thích. Ông dẫn chúng tôi vào một nơi giống như xưởng phim, bật đèn rọi, lấy máy ảnh và chụp hình tôi từ nhiều góc độ. Khi tới lượt Tita, ông ta yêu cầu nàng cởi áo chùng ra; nàng ngại ngừng từ chối, song tay bác sĩ vẫn kiên quyết, nói rằng ông cần để làm hồ sơ. Làm theo lời ông ấy đi, Tita, tôi bảo nàng.

Khi đã chụp hình xong, ông ta đưa chúng tôi tới phòng ở, một gian nhà phụ biệt lập với các toà nhà kia. Ở đây sẽ không ai làm phiền các bạn cả, ông cam đoan với chúng tôi và mở cửa. Đó là một gian phòng rộng thênh thang, gần như trống không. Có nệm trải trên sàn và hai tủ áo nhỏ. Tại đó ông ta hoàn toàn quá trình thăm khám, nghe nhịp thở và bắt mạch chúng tôi. Thú vị, ông ta cứ luôn miệng nhắc lại, cực kì thú vị; trước giờ tôi đã quan sát nhiều trường hợp lạ lùng, nhưng các bạn là ca phi thường nhất mà tôi từng chứng kiến. Ông ta nói gì đó với người trợ lí rồi quay sang chúng tôi. Tôi sẽ cho chụp một loạt phim X-quang, việc này rất quan trọng để quyết định xem sẽ phải làm phẫu thuật kiểu gì.

Ông ta đang bước ra cửa thì tôi chộp lấy cánh tay ông ta. Liệu có hiệu quả không, thưa Bác sĩ, ca mổ ấy? Ông ta mỉm cười: Ồ, không phải nghi ngờ gì, tất cả các ca phẫu thuật của tôi đều thành công cả. Ông ta vỗ nhẹ lên thân sau của tôi. Một ca rất rất thú vị. Phải, sẽ thành công mà.

Em không ưa được người này, Tita nói khi chỉ còn lại chúng tôi. Với cả em sợ ca mổ này lắm, Guedali ơi. Tôi cố gắng trấn an nàng, song kì thực tôi cũng đang cảm thấy e ngại. Tôi quyết định rằng mình sẽ là người phẫu thuật trước. Nếu tôi không qua khỏi thì Tita sẽ quay trở về trang trại – vẫn là nhân mã, nhưng sống sót.

Chết. Ý niệm ấy đáng ra phải không hề xa lạ với tôi. Có gì khác nhau giữa một thứ nửa ngựa và một thứ nửa người kia chứ? Nhưng sự thật là tôi muốn sống. Cuộc đời tôi đã quá lạ lùng và thống khổ, song vẫn cứ là đời tôi. Và giờ đây tôi còn có Tita. Ngắm nhìn nàng nằm ngủ trên nệm, tôi chợt có suy nghĩ rằng không, tôi không muốn chết. Thốt nhiên tôi nghe trong mình tràn lên một dòng cảm thức lạc quan: chết ư? Cái vớ vẩn gì mà nghĩ về chuyện chết chứ? Chúng tôi chắc chắn sẽ không chết. Ca phẫu thuật sẽ thành công tốt đẹp, vị bác sĩ sẽ tháo bỏ đi hết những phần thừa – đuôi, móng guốc – như thể chúng chỉ là mụn nhọt, những mụn nhọt khổng lồ nhưng vẫn là loại bỏ được.

Và rồi tôi có một cảm thức lạ lùng: một nỗi u buồn dìu dịu, gần như là hoài cố điều chưa mất. Không, những thứ chúng tôi mang trên thân thể ấy nào phải mụn nhọt gì. Đó là phần nối dài của chính bản thể chúng tôi; chúng tôi cũng là nhân mã ở ngay bên trong mình nữa, tôi nghĩ, nắm lấy cái đuôi mình trong tay và để những sợi lông chảy chảy qua mấy ngón tay. Một cái đuôi dày dặn, đẹp đẽ. Dầu gội tôi dùng đã giúp cái đuôi thật mềm mại, mượt mà. Về mấy cái chân, chúng cũng chưa từng làm tôi thất vọng, chưa từng chống đối tôi trên những chặng nước đại. Thì đúng là dưới cùng mấy cẳng chân ấy là móng guốc đấy, nhưng còn tay phóng dao ở gánh xiếc cứ để móng tay út dài thoòng đáng tởm thì sao? Những đuôi và móng guốc này cũng là chính tôi không kém gì bản ngã và nhân dạng tôi. Mặc dầu vậy, tôi đã ra quyết định và nhất định sẽ không thoái lui: vĩnh biệt nhé, móng guốc ơi, tôi thở dài. Vĩnh biệt nhé, đôi chân mạnh mẽ, vĩnh biệt nhé, cái đuôi xinh đẹp. Tấm da bụng mang màu sắc thật đáng yêu này, vĩnh biệt nhé. Sớm thôi tất cả những thứ ấy sẽ không còn là một phần của tôi nữa. Tay bác sĩ người Ma-rốc đã chụp hình tôi; lần tới lên hình tôi sẽ mặc quần dài và mỉm cười. Trước và sau, hệt như trên quảng cáo vậy.

Tôi nghĩ rất nhiều điều vào đêm ấy, vui buồn lẫn lộn. Tuy thế, kết quả chung cuộc lại chẳng phải là nỗi buồn hay niềm vui, tuyệt vọng hay hứng khởi, là khóc hay là cười, chẳng gì cả. Chung cuộc là tôi đi vào giấc ngủ - một cơn ngủ nặng nề, mãnh liệt, ngồn ngộn nuốt lấy tôi như cát lún, móng guốc, chân, đuôi, miệng, mắt, tất cả.

Chúng tôi ở trong phòng cả ngày theo lời khuyên của bác sĩ; để các bệnh nhân khác trông thấy các bạn thì không phải ý hay đâu, ông ta nói.

Mà cũng chẳng phải chúng tôi thấy được bệnh nhân nào khác; khi nhìn qua ô cửa sổ nhỏ trông ra mấy mảnh vườn – các khoảnh vườn tươi đẹp với nhiều bụi hồng xếp hàng và một đài phun nước róc rách vui tai – chúng tôi chỉ thấy những lối đi trống vắng, thảng hoặc mới có một người giúp việc đeo tạp dề trắng hối hả lướt qua. Toàn người quan trọng ở đó, viên trợ lí bác sĩ nói bằng tiếng Tây Ban Nha lơ lớ, chỉ về phía các gian nhà phụ khác. Những người rất quan trọng, họ không thể ra mặt được. Họ chẳng hề xuất hiện thật.

Các xét nghiệm cứ nối nhau tiếp diễn. Thử máu thử nước tiểu, điện tâm đồ và chủ yếu là chụp X-quang. Phòng mạch này được trang bị đầy đủ đáng kinh ngạc. Người ta bố trí chúng tôi chụp đủ kiểu X-quang. Tôi cần phải biết sẽ tìm thấy được gì bên trong các bạn, tay bác sĩ nói. Gan người hay gan ngựa? Ông ta tiết lộ với chúng tôi rằng ông sẽ thực hiện phẫu thuật với sự hỗ trợ của hai bác sĩ thú y. Người Pháp đấy, ông ta tự hào nói. Đội ngũ của tôi cứ phải gọi là chất lượng hàng đầu.

Tới đêm, rũ rượi sau quá nhiều can thiệp, chúng tôi trở về phòng. Chúng tôi sẽ nằm xuống, tắt hết đèn đóm. Song giấc ngủ không tới. Chúng tôi sẽ nghe được những vọng âm tiếng trống xa xăm, hầu như đã bị tiếng nước chảy nơi đài phun nước sân trong nuốt mất: châu Phi. Bên ngoài những bức tường trắng này là cả một hoang mạc lởm chởm sỏi đá: những con người da màu khoác áo thụng lặng lẽ lao vun vút trên lưng lạc đà; bầy khỉ trong rặng cọ, cả nhân sư nữa. Dòng Zambezi. Đỉnh Kilimanjaro. Những người Zulu. Các dược sư phù thuỷ đeo mặt nạ thổ dân. Màn đêm đầy rẫy những quái vật nảy nòi từ trí tưởng tượng đôi nhân mã mất ngủ tội nghiệp.

Tôi không nhớ được mấy về cái đêm trước ca phẫu thuật. Tôi biết rằng một trong số trợ lí của tay bác sĩ đã đến tiêm cho tôi một mũi – để ngủ ấy mà, người ấy giải thích. Sau đó tôi lờ mờ nhận ra rất đông người xúm lại nhấc tôi lên khỏi nệm và đặt tôi lên một dạng xe kéo: thời khắc đã điểm. Tita đứng dậy kế bên tôi. Tôi những muốn chào tạm biệt nàng, muốn bảo nàng đừng lo lắng, rằng mọi chuyện sẽ tốt đẹp cả thôi, song giọng tôi không cất lên nổi. Nàng cúi xuống trên tôi và hôn tôi. Trong một phần giây ngắn ngủi tôi trông thấy mắt nàng, thấy màng trắng trong mắt nàng, thế rồi tới cánh cửa mở ra màn trời bình minh xám xanh, tới một hành lang, rồi là phòng phẫu thuật. Họ đặt tôi lên một bàn lớn rồi cố định hai tay tôi, chân và đuôi tôi. Ánh sáng từ một bóng đèn lớn khiến tôi chói loá. Tay bác sĩ người Ma-rốc tiến lại gần, đã mang sẵn tạp dề, mũ và khẩu trang. Ông ta lầm bầm gì đó. Tôi cảm nhận mũi kim xuyên lên cánh tay mình, và rồi không còn thấy gì nữa.

Thế rồi tôi đã ở trong phòng hồi sức, song tôi hãy còn chưa hoàn toàn tỉnh táo. Những nhãn ảnh mơ màng: những gương mặt phủ trên tôi; những quầng mây hỗn độn, và ở giữa chúng là con ngựa trời đang vỗ cánh.

Đau đớn. Cơn đau khủng khiếp không sao tin nổi, cơn đau của da thịt tách lìa. Ôi, Mama, ôi, Papa, cứu con với, tôi rền rĩ.

Tôi nằm nghiêng một bên, và cánh tay phải tôi bị đè gập dưới thân mình cũng đau đớn hệt như các vị trí bị phẫu thuật vậy. Tôi gắng gượng gọi người giúp, nhưng tiếng nói không cất ra được khỏi cổ họng tôi. Tôi vươn tay trái lên và xoay sở nắm được thanh ngang sắt đầu giường. Bằng một nỗ lực lớn lao tôi lật mình lại. Tôi nghe hàng ngàn nhát đâm nhói lên nơi lưng mình – nhưng rồi chính khi ấy tôi nhận ra, lần đầu tiên trong đời tôi đang nằm ngửa. Trên lưng mình. Cũng như cha mẹ trên cỗ giường đôi vào những sáng thứ Bảy. Cũng như Deborah, Mina, Bernardo, Pedro Bento, và như cô gái trong toà biệt thự. Cũng như mấy anh lùn và bà thuần sư tử, và Dona Cothinha, và tất cả mọi người khác; nằm ngửa. Tôi đăm đăm nhìn lên trần phòng, được nhìn lên trần nhà thật là một điều tuyệt diệu. Chẳng có gì đặc biệt cả, chỉ là một mặt trần trắng, song tôi vẫn ngắm nghía nó với niềm trìu mến lớn lao. Tôi những muốn phá lên cười; hẳn nhiên tôi chưa thể cười được thì đau, nhưng tôi thực sự muốn cười lên với niềm vui sống sót, vì đã sống qua được ca phẫu thuật – nhưng trên hết là vì đã có thể nằm ngửa. Tôi thận trọng lần tay sờ soạn khắp mình. Tôi chán ghét nhận ra lớp lông ngựa quen thuộc của mấy cái chân cũ, nhưng ngay trên ấy, nơi cuối bắp đùi tôi, tôi cảm nhận được lớp băng gạc. Kể từ đùi trở lên thân thể tôi được bó kín trong băng gạc, quá nhiều băng gạc. Băng gạc, nhưng không còn chân sau; băng gạc, nhưng không còn đuôi; băng gạc, nhưng không còn cái bụng bự chảng. Thật dễ chịu làm sao khi được gói mình trong băng gạc, hàng lớp hàng lớp băng gạc. Trông tôi hẳn phải giống xác ướp Ai Cập lắm, tôi nghĩ thầm và mỗi lần nữa lại muốn phá lên cười.

“Buenos Días!” Đó là tay bác sĩ người Ma-rốc, với nụ cười trên mặt. Ông ta lật chăn lên mà kiểm tra tôi và hài lòng với mọi thứ.

(Nhật Phi chuyển ngữ)