Trong một thời đại đầy đa dạng về thể loại văn học và giải trí, câu hỏi đặt ra là tại sao độc giả Việt Nam thường có sự thiện cảm và sự quan tâm lớn đối với những câu chuyện về tâm lý tội ác.
Những nhận thức mới về một đề tài văn học
Đó là chủ đề của chương trình toạ đàm “Mê cung của ký ức” diễn ra ngày 15/09/2023 tại không gian văn hoá Montauk được tổ chức bởi nhà sách Linh Lan. Các diễn giả gồm tác giả trinh thám Kim Tam Long - tác giả của tiểu thuyết “Thảm Kịch Trắng” đã tái bản hai lần, tác giả trẻ Đức Anh, Th.S Tâm lý Lại Vũ Kiều Trang cùng các khách mời là những nhà văn trẻ, các câu lạc bộ đọc sách của các trường đại học… đã có buổi thảo luận sôi nổi.
Các diễn giả tác giả Đức Anh, Th.S Lại Vũ Kiều Trang, tác giả Kim Tam Long
Tâm lý tội ác là một lĩnh vực có sức hấp dẫn với độc giả. Đó là sự tò mò về tại sao một người có thể thực hiện những hành động độc ác, những suy nghĩ và động cơ đằng sau những tội ác đó. Những câu chuyện này thường đặt ra câu hỏi về giới hạn của con người và sự lựa chọn giữa lương tâm và ác độc. Điều này tạo ra một không gian tư duy sâu sắc và thú vị để người đọc suy ngẫm và thảo luận.
Nhận được câu hỏi về việc liệu kiến thức trong văn học có đúng như kiến thức chuyên môn hay không, chuyên gia Lại Vũ Kiều Trang chia sẻ: “Trong những tâm trạng và tình cảm phức tạp của những kẻ thủ ác, thường có sự tìm kiếm đến sự đồng cảm, đặc biệt là từ những người đã trải qua tổn thương tinh thần. Ngành tâm lý tội phạm và văn chương tập trung vào việc phân tích kỹ lưỡng những yếu tố đã biến đổi một con người bình thường thành một kẻ tội phạm. Những yếu tố này có thể xuất phát từ môi trường gia đình, những vết thương tinh thần, hoặc sự tác động trực tiếp hoặc gián tiếp. Sự khao khát về nhận thức luôn hiện diện trong con người, và việc đọc văn học và nghiên cứu sách là một cách để mở cửa cho sự nhận thức này đối với những khía cạnh tâm lý phức tạp mà chúng ta gặp phải”.
Ở khía cạnh sáng tạo văn học, tác giả Kim Tam Long cho rằng dòng sách này có những khía cạnh hấp dẫn nhất định: “Những câu chuyện về tâm lý tội ác thường đặt ra những thách thức về tâm trí và giới hạn của đạo đức. Điều này làm cho độc giả có cơ hội suy ngẫm về những giá trị và nguyên tắc đạo đức của họ. Ở thời của chúng tôi, xã hội đặt ra nhiều chuẩn tắc và chúng tôi phải giữ kẽ rất nhiều. Đề tài như tội ác biến thái, rồi giới tính… dường như là cấm kỵ. Nhưng ngày nay thế hệ trẻ và xã hội nói chung cởi mở rất nhiều. Đó là những vấn đề đời thường, dễ tiếp cận”
Văn chương giống như…vắc-xin
Rõ rằng Tâm lý tội phạm là một ngành khoa học, nhưng ngày nay đã đi thẳng vào văn hoá giải trí như một đề tài sáng tác sôi nổi. Lượng bản in, lượng xem các sản phẩm văn hoá liên quan đến đề tài này tăng lên rất rõ rệt trong thời gian qua. Tác giả Đức Anh cho rằng: “Thập kỷ trước, chúng ta đắm chìm trong "Hạt giống tâm hồn." Tuy nhiên, ngày nay, chúng ta đã bước vào "Mê cung ký ức." Sự thay đổi không đến từ việc sở thích của chúng ta giảm đi, mà đến từ sự hấp dẫn đặc biệt của văn học về tâm lý tội phạm. Đó là một cánh cửa dễ dàng để khám phá tâm lý học, một cách nhẹ nhàng và thú vị hơn. Tất nhiên, luôn có những ý kiến đối lập, nhưng như một nhà thơ thường nói, văn chương cũng giống như một loại "vắc xin tinh thần." Văn chương tiêm vào chúng ta những hiểu biết mới về những khía cạnh phức tạp của cuộc sống, giúp chúng ta tránh né những sai lầm trong thực tế."
Tác giả Triều Dương tại toạ đàm
Tác giả Triều Dương (Không gì ngoài cơn mưa) đặt câu hỏi: “Vậy nhưng liệu có phải thế giới đang khai thác một cách thái quá đề tài này? Đôi khi họ tô vẽ cho những tên tội phạm một cách quá đáng, thậm chí chọn những diễn viên giỏi, có ngoại hình đẹp để biến chúng thành thần tượng giới trẻ”. Lý giải điều này, tác giả Kim Tam Long cho biết: “Thật ra chúng ta đều có quyền khuyên ai đó không nên đọc quá nhiều bất cứ thể loại văn chương hay điện ảnh nào. Điều quan trọng nhất là tâm thế tiếp cận tác phẩm đó. Nhưng chính những sự phát triển này đã giúp chúng ta hiểu hơn về tội ác, nâng cao được nhận thức về bản thân hơn”.
Độc giả Mai Trang (từ Nghệ An) đặt câu hỏi: “Nhưng còn những bộ phim biến thái, bị cấm chiếu ở nhiều quốc gia. Tại sao người ta có thể tạo ra những thứ nghệ thuật như vậy?”. Tác giả Đức Anh: “Có lẽ ai cũng còn nhớ nghệ thuật hậu hiện đại đã đưa những gì tưởng như tầm phào lên thành nghệ thuật. Nghệ thuật giống một bàn tay khéo, luôn muốn vót nhọn nhất có thể những gì nó cầm nắm được. Điều nay đôi khi tạo ra sát thương. Tôi nghĩ đó là sự tự do sáng tạo của nhân loại, rất khó để nói nó đúng hay sai. Còn về mặt thưởng thức, khi nó không đáp ứng được thẩm mỹ của mọi người, nó sẽ tự nhiên bị quên lãng”.
Độc giả trẻ ngồi lại đến gần 23h
Độc giả Nguyễn Đức Thắng, từ CLB đọc sách Đại học Kiểm sát cho biết sau sự kiện: “Một chương trình thảo luận ấm cúng và ý nghĩa, với một đề tài hóc búa nhưng lại có những ứng dụng ngay trong đời thường”.
MỘT SỐ HÌNH ẢNH TỪ BUỔI TOẠ ĐÀM.
BTV Bảo Ngọc - Tác giả Hoàng Yến
